آیا اتحادیه اروپا بر سر دوراهی تقابل یا تفاهم با آمریکا باقی مانده است؟ آینده روابط این دو چگونه خواهد بود؟
از هنگامی که دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا شده، با اقداماتی که انجام داده باعث کدورت خاطر دوستان اروپایی آمریکا شده است.
آمریکا و اروپا منافع مشترک زیادی دارند، این منافع مشترک باعث شده است تا هر یک از طرفین منفعت خود را ببرد.
یکی از مهمترین مسائلی که به خاطر موضع رئیسجمهور آمریکا با چالش میان اروپا و ایالات متحده روبهرو شده، ناتو است.
ترامپ ناتو را بیارزش دانست، در حالی که اکثر کشورهای اروپا عضو آن هستند و آمریکا هم یکی از اعضای ناتو است.
تنها کشور اروپایی که هنوز با آمریکا مشکلی پیدا نکرده، انگلیس است و به نظر هم نمیرسد روابط انگلیس و آمریکا تیره شود. مناسباتی که لندن و واشنگتن با یکدیگر دارند، فراتر از روابطی است که آمریکا با اتحادیه اروپا دارد. انگلیس همواره از مواضع آمریکا در هر زمینهای دفاع کرده و متقابلاً آمریکا نیز به دفاع از انگلیس در هر شرایطی پرداخته است. در واقع موسس آمریکا، انگلیسیها بودند.
نخستین مقام اروپایی که پس از انتخاب ترامپ به آمریکا رفت، «ترزا می» نخست وزیر انگلیس بود.
زمانی که انگلیس قصد بیرون آمدن از اتحادیه اروپایی را داشت، آمریکا حتی این کشور را تشویق به خروج از آن کرد.
با وجود اختلافی که انگلیس در اتحادیه اروپا پیدا کرده، آمریکا خرسند خواهد شد که یک همپیمان تاریخی را در کنار خود داشته باشد که در هر شرایطی میتواند روی آن حساب کند، انگلیس هم بدش نمیآید، که به جای روابط گسترده آمریکا با اتحادیه اروپا، تنها انگلیس و آمریکا بر روی روابط دو کشور سرمایهگذاری کنند.
آمریکا یکی از کشورهای عضو ناتو است که سهم زیادی از نظر مالی و تسلیحاتی در آن دارد. در واقع گرداننده اصلی ناتو آمریکا است. هزینههای زیاد این سازمان، آمریکا را وادار به انتقاد کرده است.
ترامپ چندی پیش این سازمان نظامی را بیارزش خواند که باعث واکنش مقامات اتحادیه اروپا شد.
پس از مواضعی که ترامپ درباره برخی مسائل اتخاذ کرد، سران اتحادیه اروپا توافق کردهاند در این زمینه متحد باشند.
اروپا نگران چالشهایی است که آمریکای دوران ترامپ باعث آن خواهد شد. یکی از دغدغههایی که اروپا دارد، موضوع برجام است. ترامپ به توافق هستهای با ایران روی خوش نشان نداده به همین خاطر کشورهای اروپایی نگران بر هم زدن برجام از سوی ترامپ هستند.
نخستوزیر انگلیس در نشست یالتا از دیدار خود با ترامپ به سران اتحادیه اروپا گزارش داد و وعده داد ترامپ به همکاری در امور دفاعی اتحادیه اروپا متعهد است همانطور که انگلیس پس از خروج از اتحادیه اروپا همین مسیر را در پیش خواهد گرفت.
اما سران اتحادیه اروپا نگران خلف وعده آمریکا هستند، چون نمونه آن را در توافق هستهای با ایران دیدند. سران دیگر کشورهای اتحادیه اروپا از جمله آلمان و فرانسه انتقادات تندی علیه آمریکا و ترامپ کردند. سران اروپا از یک نکته غافل هستند و آن این که این چهره آمریکا است که برای اروپا هم پرده برداشته، آمریکا همان آمریکای پیش از ترامپ است.
فرانسوا اولاند، رئیسجمهور فرانسه در انتقادی تند از آمریکا گفت: بسیاری از کشورها باید پیش از آنکه روابط دوجانبه خود با آمریکا را پیشبینی کنند، آینده خود و تمامی اتحادیه اروپا را مورد توجه قرار دهند.
در میان کشورهای اروپایی برخی کشورها هستند که با سیاستهای نژادپرستانه آمریکا همخوانی دارند به همین خاطر از آنها دفاع میکنند. لهستان یکی از آن کشورهایی است که با سیاستهای کنونی آمریکا در ایجاد مانع برای سفر اتباع ۷ کشور اسلامی به آمریکا موافق است.
رئیسجمهور لهستان که دولتش مانند ترامپ علیه مهاجرت مسلمانان همواره موضع تندی داشته، گفته است: سیاستمداران اروپایی که تلاش میکنند احساس ترس را در میان کشورها ایجاد کنند در اشتباه هستند. هیچکس نمیتواند در ارتباط ما با آمریکا تقابل را انتخاب کنند.
اما اروپا همچنان در صدد بند زدن چینی ترک خورده روابط خود با آمریکا است و سعی میکند فرصت رابطه با آمریکا را از دست ندهد. گرچه آمریکا هم نمیخواهد روابط دو طرف تیره و تار شود. اما شرایط به اینسو پیش میرود. ترامپ از اروپا امتیاز بیشتری میخواهد که در آینده نزدیک مطالبات آمریکا را مطرح خواهد کرد اما این که اروپا این امتیازات را واگذار میکند یا نه؟ به جمع متحدین اروپایی علیه آمریکا بستگی دارد.
آلمان که یکی از منتقدین اقدامات آمریکا است، در سوی دیگر تلاش میکند تا اوضاع روابط دو طرف وخیم تر نشود.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در نشست یالتا گفته است: اروپا هنوز هم اشتراکاتی با آمریکا در حوزههای مختلف دارد در حالی که با ترامپ درباره بدبینی نسبت به بسیاری از موسسات بینالمللی موافق نیست.
به گفته وی اتحادیه اروپا در حالیکه ترامپ تلاش میکند از توافقهای تجارت آزاد خارج شود در مسیر برعکس حرکت خواهد کرد و تلاش میکند با کشورهای بیشتری وارد چنین توافقی شود اما همکاری با آمریکا علیه تهدیدات نظامی ادامه خواهد داشت.
اما برخی صاحبنظران سیاسی و تحلیلگران اعتقاد دارند که ترامپ فرصتی است برای این که اتحادیه اروپا از استقلال بیشتری برخوردار شود و دیگر خود را با تصمیمات آمریکا و انگلیس هماهنگ نکند.
نکتهای که شاید هم به نفع اروپا باشد و هم دنیا چراکه ائتلاف این دو، باعث تشکیل یک قطب قوی در جناح غرب شده است که با دخالتها و تصمیمات خود باعث بروز مشکلات زیادی در دیگر نقاط جهان میشوند.
انتقادات همچنان علیه آمریکا و رئیسجمهور این کشور از سوی اروپا ادامه دارد، رئیسجمهور آلمان در گفتوگو با ۵ رسانه اروپایی اعلام کرد که اروپا باید در مقابل آمریکا بایستد.
«یوآخیم گواک» درباره اعمال محدودیت در سیاست مهاجرتی «دونالد ترامپ» رئیسجمهوری آمریکا اظهار داشت: اروپا باید با ارسال سیگنالهایی به اروپا نسبت به سیاستهای اخیر ترامپ در قبال مهاجرپذیری اعتراض کند.
با برشمردن برخی از اقدامات آمریکا در همان زمان آغاز ریاست جمهوری ترامپ، نشان میدهد که دولت این کشور درپی آن است تا جهان را با چالشهای جدی و بیشتری روبهرو سازد، چالشهایی که برای دیگران دردسرساز است و شاید برای آمریکا سودآور.
خروج از تجارت آزاد، کشیدن دیوار در مرزهای آمریکا و مکزیک، منع ورود اتباع ۷ کشور اسلامی از جمله ایران به آمریکا، به چالش کشیدن اتحادیه اروپا و بیارزش خواندن ناتو، موضعگیری علیه توافق هستهای با ایران و در آینده منتظر اقدامات دیگری از سوی آمریکا هستیم.
اکنون زمان مناسبی است که اتحادیه اروپا از این فرصت برای خود استفاده کند و راه استقلال را در پیش بگیرد. یا یک اتحادیه اروپای بدون آمریکا و یا جدایی کشورهای قاره سبز از این اتحادیه، دو راهکاری است که میتواند برای آینده اروپا ترسیم کرد.